“Tesla Việt Nam”: Cuộc đua của VinFast với Đức, Ý, Pháp, Trung Quốc và Đài Loan trong sản xuất ô tô điện – Sự thật đằng sau việc sản xuất xe của VinFast

“Công ty dịch vụ đặt xe của Tập đoàn Vin, GSM (GreenSmart Mobility), sử dụng toàn bộ xe điện của VinFast.

Khi nhìn thấy mẫu xe thời thượng VinFast của “Tesla Việt Nam”, bạn luôn quên rằng xuất phát điểm của nó là một vùng trũng trên một hòn đảo nhỏ.

Cách nhà máy Pegatron Việt Nam không xa, cánh cổng hình chữ “V” với hình khối khoa học viễn tưởng nổi lên giữa cánh đồng khói và cỏ dại, nhắc nhở du khách rằng họ sắp bước vào cơ sở sản xuất chiếc xe điện tự chế đầu tiên của Việt Nam. Nếu bạn không đến để mua xe của VinFast, xin hãy dừng lại ở đây và không đậu xe trong khuôn viên nhà máy.

Ngày 15/8 năm nay, VinFast được niêm yết tại Mỹ thông qua SPAC, thu hút rất nhiều sự quan tâm vốn, giá trị thị trường của hãng từng tăng vọt lên 190 tỷ USD, chỉ đứng sau Tesla và Toyota.

Thực tế, Việt Nam không phải là quốc gia mới trong lĩnh vực sản xuất ô tô, từ Bắc tới Nam đều có cơ sở cung cấp cho các hãng ô tô lớn trên toàn cầu. Nhưng tự làm ô tô từ đầu lại là chuyện khác, khó hơn nữa là điều VinFast muốn làm là chế tạo chiếc ô tô điện sản xuất trong nước đầu tiên của Việt Nam.

Chỉ một tuần sau khi VinFast ra mắt đại chúng tại Mỹ, “Thế giới” đã tới Hải Phòng, miền Bắc Việt Nam để khám phá giấc mơ chế tạo ô tô phi thường của người Việt.

Ước mơ lớn: Sự đánh cược “thuần điện” của tập đoàn tài chính Việt Nam

VinFast đã tạo ra một khu nhà máy tại Khu Công nghiệp Biển Hải với diện tích vượt quá 100 sân bóng chày. Để di chuyển trong khu nhà máy này, chỉ có thể dựa vào xe buýt đưa đón.

Khi VinFast được thành lập vào năm 2017, nơi này vẫn còn là một vùng đất đầm lầy.

Tuy nhiên, tập đoàn này chỉ mất duy nhất 21 tháng để san lấp đất và xây dựng nhà máy, sau đó theo thứ tự sản xuất ra các loại xe máy chạy xăng và thậm chí còn tạo ra dây chuyền sản xuất xe điện tử tự sản xuất đầu tiên của Việt Nam. Ngay cả vào cuối năm ngoái, VinFast đột ngột tuyên bố ngừng sản xuất xe chạy xăng hoàn toàn và chuyển sang sản xuất xe điện, tốc độ hành động nhanh chóng đến mức khiến thế giới xem trò ngạc nhiên.

“Chúng ta cần phải đặt mắt vào tương lai,” CEO của VinFast, bà Lê Thị Thu Thuỷ, trong một sự kiện công khai gần đây, đã sử dụng tiếng Anh lưu loát để nói về quyết định của thời điểm đó.

Bà Lê Thị Thu Thuỷ không phải đang nói bóng gió, mà sau lưng bà đang đối mặt với áp lực thực tế.

Hai năm trước đây, Việt Nam đã cam kết cùng với các quốc gia phát triển khác tại Hội nghị Về Biến đổi Khí hậu của Liên Hiệp Quốc (COP26) rằng họ sẽ đạt được sự cân bằng net-zero về khí thải vào năm 2050. Mục tiêu đó đã đặt trước mắt, và VinFast đã phải tăng tốc độ thay đổi.

Thực tế cho thấy, VinFast không phải là một cái tên nhỏ. Công ty mẹ của nó là tập đoàn tài chính Vin (Vingroup) của Việt Nam, được thành lập bởi ông Phạm Nhật Vượng, người đã bắt đầu từ kinh doanh bán mì gói tại Ukraine và sau đó tiến lên nhờ mối quan hệ thân thiết giữa Việt Nam và Liên Xô trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Sau khi kiếm được số tiền đầu tiên, ông trở về quê hương và dấn thân vào lĩnh vực bất động sản vào năm 2000, xây dựng mối quan hệ mật thiết với chính phủ, trở thành tỷ phú đầu tiên của Việt Nam.

Đến ngày nay, trong cuộc sống của người Việt, bạn có thể thấy dấu vết của VinGroup ở khắp nơi, từ trung tâm thương mại Vincom, các khu đô thị Vinhomes, đến hệ thống trường học Vinschool. VinGroup là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người dân Việt Nam.

VinFast, bằng cách này hoặc cách khác, đánh dấu sự ra đời của VinGroup trong việc tham gia vào cuộc sống xanh của Việt Nam và trên toàn thế giới.

VinFast tại nhà máy sản xuất xe điện ở Hải Phòng miền Bắc Việt Nam.

Sản xuất: Đứng trên vai của các nước ngoài trước hết

Chúng tôi sử dụng xe buýt đưa đón trong nhà máy VinFast và đi tham quan các dây chuyền sản xuất như dây chuyền sơn, dập và lắp ráp. Điều đáng ngạc nhiên là hầu hết các người quản lý của mỗi khu vực trong nhà máy đều là những chuyên gia hàng đầu được tìm kiếm từ các nhà máy ô tô nước ngoài.

“Ở đây ban đầu đã thực hiện sản xuất tổng hợp khá khó khăn,” người Thổ Nhĩ Kỳ 52 tuổi với mái tóc xoăn màu xám, Ahmet Çetin, tự hào nói. Dẫn đầu dây chuyền sản xuất có tên là Giám đốc Phân xưởng Sơn và Lắp ráp, ông là một người có gần 30 năm kinh nghiệm trong ngành sản xuất ô tô và đã được tuyển từ tập đoàn lớn như Fiat Chrysler bởi VinFast vào năm ngoái.

Những khuôn mặt nước ngoài trên dây chuyền sản xuất của VinFast giống như những mẫu xe “tự hỗn hợp” của VinFast.

Tiết lộ thông tin từ VinFast, thiết kế bên ngoài của xe được thực hiện bởi một nhóm thiết kế tại Ý. Bên trong, nội thất được cung cấp bởi hãng sản xuất lớn của Pháp, Faurecia. Hệ thống lái tự động được phát triển chung bởi ZF, một công ty Đức, và VinFast. Về hệ thống pin, VinFast sử dụng pin từ công ty Trung Quốc Ningde Times, cùng với việc hợp tác với một công ty pin rắn tại Đài Loan, Hệ năng lượng HiEnergy.

Kinh doanh: Dựa vào tập đoàn, mở rộng thị trường cả trong nước và quốc tế

Tại Việt Nam, ngoài việc thiết lập các điểm trưng bày và bán hàng tại các trung tâm mua sắm lớn và nhắm đến khách hàng thuộc tầng lớp trung lưu ở các thành phố lớn, VinFast còn có một lợi thế độc đáo trong việc sử dụng tài nguyên của tập đoàn.

Chẳng hạn, trên các con đường ở Hà Nội và TP.HCM, bạn có thể dễ dàng thấy những chiếc xe màu xanh dương nổi bật, có biển số có chữ “V” lớn treo ở đuôi xe, xuất hiện nổi bật giữa những con đường bùn đất màu xám. Những chiếc xe này đến từ công ty dịch vụ gọi xe thuộc tập đoàn Vin, có tên là “GSM” (Intelligent Green Mobility). Biển hiệu mà họ đưa ra là tất cả các xe trong flotilla của họ đều là xe điện VinFast, điều này tương đương với việc họ trực tiếp cạnh tranh với nền tảng gọi xe lớn nhất của địa phương là Grab.

“Bạn có thể trải nghiệm hiệu suất của xe điện VinFast thông qua chúng tôi, mà không cần mua ngay,” Giám đốc điều hành của GSM, ông Nguyễn Văn Thanh, người từng là Phó Tổng Giám đốc cao cấp của VinFast, giới thiệu. Mục tiêu của GSM trong giai đoạn hiện tại là để làm cho nhiều người Việt Nam tiếp xúc với phương tiện di chuyển xanh, đó là mục tiêu của họ.

Ngoài việc sử dụng tài nguyên của tập đoàn để mở rộng thị trường trong nước, VinFast cũng đồng thời bước vào thị trường Mỹ. Họ không chỉ tìm kiếm nhiều người nổi tiếng trong ngành ô tô để thử lái và cảm nhận xe, mà còn đưa ra dịch vụ cho thuê pin điện tiên phong tại Mỹ. Dịch vụ này cho phép người sử dụng chọn lựa giá thuê pin hàng tháng từ 35 đến 160 đô la Mỹ tùy theo nhu cầu của chủ xe.

Chiến dịch tiếp thị thương hiệu và mô hình kinh doanh của VinFast đã thu hút sự chú ý lớn, và không ngạc nhiên khi cổ phiếu của họ tăng mạnh sau khi niêm yết tại Mỹ.

Tuy nhiên, sự nhiệt huyết của nhà đầu tư nhanh chóng bị dội ngược lại khi thực tế xuất hiện. Trong vòng một tháng sau khi niêm yết, giá cổ phiếu VinFast không chỉ giảm mạnh mà còn giảm đến mức bán đứt. Báo cáo tài chính quý 2 được công bố vào tháng 9 cũng tiết lộ ra những thách thức mà Việt Nam đối mặt trong việc sản xuất ô tô điện.

Nội thất xe điện VinFast.

Khó khăn: Đơn hàng không đạt kỳ vọng, vấn đề về quản lý chất lượng và nhân sự không ổn định

Theo hồ sơ mở cửa bán cổ phiếu VinFast tại thị trường Mỹ, nhà máy VinFast tại Hải Phòng, Việt Nam, với diện tích 335 hecta, có khả năng sản xuất 300,000 xe điện mỗi năm. Tuy nhiên, báo cáo tài chính mới nhất cho thấy trong nửa đầu năm nay, chỉ có 11,315 xe được giao hàng, rõ ràng là thấp hơn khả năng sản xuất có sẵn. Đáng ngạc nhiên, hơn 7,100 xe trong số này đã được bán cho công ty con của VinFast, GSM.

Thực tế, vào cuối tháng 8 khi chúng tôi thăm nhà máy, trong khu vực lắp ráp thân xe rộng lớn, dây chuyền sản xuất hoàn toàn tự động, một bên là một khu vực máy móc ồn ào với tia lửa bắn ra từ máy móc. Tuy nhiên, ở bên kia, chúng tôi thấy nhiều máy cánh tay robot của ABB đứng im không hoạt động.

Lúc đó, Ahmet Çetin đã giải thích rằng tạm dừng là để đợi chuyển đổi dây chuyền sản xuất. Tuy nhiên, một số đối tác trong ngành đã đặt câu hỏi, “Nếu có đơn hàng đầy đủ, thì xưởng nào sẽ dừng hoạt động của các cánh tay robot của họ?”

Khó khăn trong việc đặt hàng, có lẽ cần phải xem xét về sức mạnh sản phẩm. Vào tháng 5 năm nay, VinFast đã tiến hành gọi xe của họ trở lại một số xe VF 8 đầu tiên đã xuất sang Mỹ. “Không có ai phản đối, đó là một quyết định tự nguyện của chúng tôi,” CEO Lê Thanh Thảo nói, họ đã phát hiện ra rằng khi người lái xe đang di chuyển hoặc dừng lại, màn hình hiển thị bên cạnh vô lăng có thể trở thành màn hình trống trơn.

Điều này không phải là lần đầu VinFast tự nguyện triệu hồi các xe có vấn đề. Vào tháng 10 năm trước, do cảm biến túi khí an toàn gặp sự cố, VinFast đã triệu hồi 700 chiếc xe dòng VF e34 tại Việt Nam.

Vấn đề về kiểm soát chất lượng đã ảnh hưởng trực tiếp đến sự mua sắm của khách hàng. Thậm chí, thử thách lớn hơn đối với VinFast là sự ra đi của nhiều thành viên trong đội ngũ nhân viên nước ngoài mà họ rất tự hào.

CEO người Đức Michael Lohscheller, đã rời khỏi vị trí sau chỉ năm tháng nắm giữ.

Các phương tiện truyền thông nước ngoài cũng đã tiết lộ rằng nhiều nhân viên đã nghỉ việc tại VinFast đã mô tả môi trường làm việc áp lực cao, và mục tiêu của công ty liên tục thay đổi, khiến những nhân viên nước ngoài không thích nghi đã rời đi một cách đơn độc.

Đối mặt với các vấn đề liên quan đến nhân sự nước ngoài, hệ thống thông tin của VinFast chỉ đưa ra câu trả lời rằng, “Chúng tôi coi mình như một công ty khởi nghiệp liên tục thích nghi với thị trường, và cần những người cùng chung tình thần.”

Tuy nhiên, những thách thức rõ ràng và những chướng ngại nhỏ trên con đường phía trước có lẽ sẽ không thể tắt ngấm ước mơ sản xuất ô tô của VinFast. Lý do là sau tất cả, đằng sau nó là một cuộc đánh cược mạnh mẽ trên “Made in Vietnam.”

Lê Thị Thu Thuỷ đã tiết lộ cho tạp chí “Tiểu thế giới” rằng hiện tại, 60% của các linh kiện trong xe VinFast được sản xuất tại Việt Nam, và cô tự hỏi, “Liệu chúng ta có cơ hội để Việt Nam còn có thêm 40% còn lại không?” Ô tô là người mẹ của ngành công nghiệp, và VinFast đang nhắm mục tiêu là nâng cấp sản xuất trong nước tại Việt Nam.

Kết nối kinh doanh với tình yêu quê hương và tinh thần dân tộc là điều mà VinFast đang thực hiện trong giấc mơ đầy thách thức này.

Ai có thể tưởng tượng được rằng, bãi cát ấy năm xưa bây giờ đã trở thành nơi mầy mò của sự tham vọng.

Trạm sạc điện cho xe VinFast.

• Thành lập: 2017
• Sản phẩm chính: Xe điện, xe máy điện
• Doanh thu hàng năm: 6.3 tỷ đô la Mỹ (2022)
• Số lượng nhân viên: 12,426 người (Tháng 9 năm 2022)
• Khả năng sản xuất: Nhà máy VinFast tại Hải Phòng, Việt Nam có khả năng sản xuất 300,000 xe điện mỗi năm; Trong nửa đầu năm nay, họ đã giao hàng 11,315 xe.

Phỏng vấn độc quyền của VinFast CEO và Phó Chủ tịch VinGroup, bà Lê Thị Thu Thuỷ

Lê Thanh Thảo, 48 tuổi, sinh ra tại miền trung Việt Nam, đã làm việc trong VinGroup hơn 15 năm. Bà bắt đầu sự nghiệp từ lĩnh vực tài chính và đã thăng tiến đến vị trí Phó Chủ tịch tập đoàn. Bà không chỉ được ngoại trừng phạt là “Nữ tướng VinGroup” mà còn là một trong số ít phụ nữ lãnh đạo cấp cao trong ngành công nghiệp ô tô điện trên toàn thế giới. Vào giữa tháng 8, khi đang ở Mỹ để xử lý công việc niêm yết, bà đã tiếp tục phỏng vấn riêng với tạp chí “Tiểu thế giới,” chia sẻ về kế hoạch toàn cầu của VinFast về ô tô điện.

Câu hỏi: Tại sao VinFast chọn niêm yết ở Mỹ thông qua SPAC?

Trả lời: Niêm yết ở Mỹ giúp tăng sự uy tín của chúng tôi. Ngoài ra, chúng tôi có một sứ mệnh và mục tiêu lớn lao, và niêm yết ở Mỹ giúp chúng tôi có được nhiều nguồn vốn hơn để phát triển kinh doanh.

Câu hỏi: VinFast vừa mới bước vào thị trường Mỹ và vào tháng 5 năm nay, đã có sự cố triệu hồi đợt đầu tiên của xe VF 8 tại Mỹ do vấn đề an toàn, gây ra nhiều tranh cãi. Bà thấy thế nào về các đánh giá tiêu cực từ nước ngoài?

Trả lời: Chúng tôi tiếp tục lắng nghe và liên tục cải thiện chất lượng và trải nghiệm của người tiêu dùng. Chúng tôi sẽ coi đây như một cơ hội. Một trong những ưu điểm cạnh tranh của VinFast là tốc độ và nguồn lực mạnh mẽ của chúng tôi, giúp liên tục đáp ứng kỳ vọng của khách hàng.

Câu hỏi: Bà nghĩ thế nào về xu hướng phát triển thị trường ô tô điện?

Trả lời: Trong năm 2022, xe điện chỉ chiếm 14% của tổng thị trường ô tô trên toàn cầu, vẫn còn nhiều không gian phát triển lớn cho xe điện. Tuy nhiên, hiện nay, thị trường đang chia thành hai phân khúc rõ rệt về giá cả, chỉ có sản phẩm ở hai đầu giá (thấp và cao), gây ra sự chênh lệch cung cầu. Điều này có thể là cơ hội phát triển cho VinFast.

VinFast đã tổ chức lễ khởi công nhà máy sản xuất ô tô điện trị giá 4 tỷ đô la tại tiểu bang North Carolina, Hoa Kỳ. CEO của VinFast, bà Lê Thanh Thảo (bên trái), cùng Thống đốc tiểu bang (bên phải), đã chụp ảnh chung trong sự kiện này. 

Câu hỏi: VinFast có ưu điểm cạnh tranh trong thị trường ô tô điện toàn cầu không?

Trả lời: Từ góc độ chi phí lao động, Việt Nam là một trong những cơ sở sản xuất cạnh tranh nhất trên toàn cầu, và do đó VinFast có thể cung cấp giá sản phẩm cạnh tranh.

Ngoài ra, VinFast có hơn 60% các thành phần (ngoại trừ pin) được sản xuất tại địa phương, nhờ vào chuỗi cung ứng được tích hợp chặt chẽ của chúng tôi.

Chúng tôi còn có sự hỗ trợ từ tập đoàn mẹ VinGroup, giúp chúng tôi tối ưu hóa chi phí và giảm thiểu khả năng gián đoạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Ví dụ, trong tập đoàn VinGroup, có VinES, được thành lập đặc biệt để nghiên cứu, sản xuất và tái chế pin cho VinFast, giữ cho VinFast luôn cạnh tranh trên thị trường.

Câu hỏi: Kế hoạch của VinFast trong 3-5 năm tới?

Trả lời: Trước hết, chúng tôi sẽ hoàn thành kế hoạch xây dựng nhà máy tại North Carolina, Mỹ, và trong năm tới, chúng tôi sẽ ra mắt ba mẫu xe mới. Trong những tháng tới, chúng tôi sẽ bắt đầu cung cấp xe điện sang thị trường châu Âu, và chúng tôi cũng có kế hoạch mở rộng vào thị trường Trung Đông và Đông Nam Á.

Nguồn：天下雜誌| Liên kết
Tham khảo thêm các dịch vụ SIA｜Liên kết