Mỹ muốn thúc đẩy Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất chip, việc thiếu kỹ sư là nỗi lo tiềm ẩn

Ảnh (Phòng trưng bày Wunderstock)

Sau cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nhiều tập đoàn công nghệ lớn đã chuyển đầu tư vào Việt Nam, thúc đẩy xuất khẩu chip của Việt Nam. Chính phủ Tổng thống Mỹ Joe Biden đang kế hoạch hỗ trợ Việt Nam nhanh chóng trở thành trung tâm cung ứng chip để ngăn ngừa rủi ro cung ứng liên quan đến Trung Quốc. Tuy nhiên, Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn trong việc thiếu kỹ sư trong thời gian dài.

Chiến lược “Friend-shoring” của Hoa Kỳ: Việt Nam hưởng lợi lớn

Để tập trung chuỗi cung ứng vào các đồng minh chính trị có cùng lý tưởng, chính phủ Mỹ hiện đang tận tâm thúc đẩy chiến lược “Friend-shoring”. Do quan hệ với Mỹ ngày càng ấm áp, Việt Nam rõ ràng được hưởng lợi trong cuộc tái cấu trúc chuỗi cung ứng bán dẫn của Mỹ. Mỹ hy vọng thúc đẩy Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất chip, nhưng tình trạng thiếu kỹ sư là một vấn đề nghiêm trọng đối với sự phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn ở Việt Nam và cũng là một thách thức lớn đối với kế hoạch của Mỹ trong việc nhanh chóng thúc đẩy Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất chip để đối phó với rủi ro cung ứng liên quan đến Trung Quốc.

Sau cuộc họp cấp cao G20, Tổng thống Joe Biden đã thăm Việt Nam với mục tiêu nâng cao thêm mối quan hệ giữa hai quốc gia, và ngành công nghiệp bán dẫn được dự kiến sẽ là điểm tập trung. Ông Joe Biden đã sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam tăng sản lượng chip.

Ngành công nghiệp bán dẫn mang tính chiến lược, và “Friend-shoring” luôn là một trong những yếu tố quan trọng để thuyết phục các nhà lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đồng ý nâng cao quan hệ chính trị chính thức. Ban đầu, Việt Nam không có ý định vì lo sợ phản ứng tiêu cực từ phía Trung Quốc.

Chỉ có đủ 1/10 nhu cầu về nhân tài

Việc cải thiện quan hệ với Mỹ có thể mang lại hàng tỷ đô la đầu tư tư nhân mới và một số nguồn tài trợ từ ngân sách công cho ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam. Tuy nhiên, các quan chức ngành công nghiệp, nhà phân tích và nhà đầu tư cho biết, việc thiếu hụt nghiêm trọng về kỹ sư có đào tạo là một rào cản lớn đối với Việt Nam trong việc phát triển nhanh chóng ngành công nghiệp chip.

Giám đốc văn phòng tại Việt Nam của Hội đồng Kinh doanh Mỹ – ASEAN (US-ASEAN Business Council), ông Vũ Tú Thành, cho biết, “Số lượng kỹ sư cơ khí có sẵn hiện nay rất thấp, xa xa so với số lượng cần thiết để hỗ trợ hàng tỷ đô la đầu tư,” chỉ chiếm khoảng một phần mười của nhu cầu dự kiến trong 10 năm tới.

Việt Nam có dân số khoảng 100 triệu người, chỉ có khoảng 5,000 đến 6,000 kỹ sư cơ khí có đào tạo về chip, trong khi nhu cầu cho kỹ sư trong ngành trong vòng 5 năm tới được dự đoán là 20,000 người và trong vòng 10 năm tới là 50,000 người.

Người quản lý dự án chuỗi cung ứng tại RMIT University Vietnam, ông Hùng Nguyễn, cũng cho biết rằng Việt Nam cũng đang thiếu kỹ sư phần mềm cho ngành công nghiệp chip.

Về vấn đề này, các bộ ngành như Lao động, Giáo dục, Thông tin, Công nghệ và Ngoại giao tại Việt Nam chưa có phản hồi.

Từ sản xuất phía sau mạch đến mở rộng dần vào thiết kế

Dựa trên dữ liệu từ chính phủ Việt Nam, ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam mỗi năm xuất khẩu hơn 500 triệu đô la Mỹ vào Hoa Kỳ, chủ yếu tại giai đoạn sản xuất phía sau mạch cung ứng, tức là giai đoạn lắp ráp, đóng gói và kiểm tra chip. Tuy nhiên, ngành này đang từ từ mở rộng sang các lĩnh vực như thiết kế.

Nhà Trắng vẫn chưa xác định rõ ràng các phần nào của ngành công nghiệp chip ở Việt Nam sẽ được ưu tiên, nhưng các quản lý ngành công nghiệp ở Mỹ cho biết, phía sau mạch cung ứng là một lĩnh vực quan trọng đang phát triển.

Trong những xem xét này, Trung Quốc đóng một vai trò quan trọng. Theo dữ liệu từ Boston Consulting Group, vào năm 2019, gần 40% sản xuất phía sau mạch cung ứng toàn cầu được thực hiện tại Trung Quốc, chỉ có 2% tại Hoa Kỳ và 27% tại Đài Loan. Sự gia tăng hoạt động quân sự của Trung Quốc xung quanh Đài Loan và các biểu hiện leo thang của mâu thuẫn đã tạo ra mối lo ngại về chuỗi cung ứng.

Tập đoàn Intel của Mỹ đã điều hành một trong những nhà máy lắp ráp, đóng gói và kiểm tra chip lớn nhất trên thế giới tại Việt Nam trong suốt 15 năm qua. Tuy nhiên, vị trí dẫn đầu vẫn thuộc về Bắc Kinh. Tuy nhiên, vào tháng 7, khi Bộ trưởng Tài chính của Mỹ, Janet Yellen, thăm Việt Nam, cô thông báo rằng công ty Amkor của Mỹ đang xây dựng “nhà máy lắp ráp và kiểm tra bán dẫn tiên tiến nhất” ở gần Hà Nội.

Hơn nữa, có thể có nhiều đầu tư tư nhân hơn sẽ đổ vào, đặc biệt là nếu một phần lớn trong số 5 tỷ đô la Mỹ được cung cấp bởi Đạo luật Chip (CHIPS Act) của Mỹ cuối cùng sẽ được đầu tư vào Việt Nam.

Phối hợp giữa lập pháp và hành pháp không phải lúc nào cũng dễ dàng. Việc cung ứng nhân tài công nghệ trong thời gian ngắn cũng không dễ dàng

Ông Hùng Nguyễn cho biết, Hoa Kỳ cũng có thể quan tâm đến việc tăng cung cấp nguyên liệu sản xuất vi mạch ở Việt Nam, đặc biệt là về các loại quặng tiết diện . Ước tính Việt Nam nắm giữ lượng quặng tiết diện lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau Trung Quốc.

Việt Nam cũng đang tiến bộ trong lĩnh vực thiết kế vi mạch. Công ty phần mềm thiết kế vi mạch Synopsys của Mỹ đã mở rộng hoạt động tại Việt Nam; đối thủ cạnh tranh Marvell cũng đã thu hẹp đội ngũ nghiên cứu và phát triển tại Trung Quốc, và dự định thành lập một trung tâm “hạng nhất thế giới” tại Việt Nam.

Hơn nữa, Việt Nam cũng đã thu hút sự quan tâm của các nhà sản xuất thiết bị sản xuất vi mạch và đề xuất xây dựng nhà máy sản xuất vi mạch (fab) đầu tiên vào cuối thế kỷ này.

Tuy nhiên, nếu vấn đề thiếu nguồn lao động có chất lượng không được giải quyết một cách hợp lý, thì khả năng của Việt Nam trong việc phát triển ngành công nghiệp sản xuất vi mạch có thể gặp khó khăn, và trở nên yếu đuối hơn khi đối mặt với các đối thủ cạnh tranh khu vực như Malaysia và Ấn Độ.

Intel đã lên tiếng nhiều lần kêu gọi chính quyền Việt Nam mở rộng hệ thống nguồn nhân lực có kỹ năng.

Những nguồn tin đã tiết lộ vào đầu năm nay rằng Intel đang xem xét việc nâng gấp đôi hoạt động kinh doanh của họ tại Việt Nam lên khoảng 15 tỷ USD, nhưng hiện vẫn chưa rõ liệu kế hoạch này có tồn tại sau khi hãng công bố các dự án đầu tư lớn tại châu Âu vào tháng 6 hay không.

Intel đã không đưa ra phản hồi cho yêu cầu bình luận.

Trên trang web của họ tại Việt Nam, có khoảng 60 vị trí công việc trống, chủ yếu là về mảng kỹ sư và quản lý.

Ông Ngô Tứ Thành cho biết, một giải pháp linh hoạt có thể là nới lỏng các quy định về cấp giấy phép làm việc cho các kỹ sư từ nước ngoài tại Việt Nam, cho đến khi nguồn lao động có chất lượng trong nước được nâng cao đáng kể.

Tuy nhiên, điều này đòi hỏi phải có sự cải cách trong lập pháp và quá trình hành chính nhanh hơn, và theo lời nói của một số nhà ngoại giao và doanh nhân Việt Nam, điều này không phải là điều dễ dàng.

Nguồn：中央廣播電台 | Liên kết
Tham khảo thêm các dịch vụ SIA｜Liên kết