Từ thủ đô Hà Nội, hướng về phía nam, cách chưa đầy một giờ đi xe, các tòa nhà cao tầng ngoài cửa sổ xe nhanh chóng biến thành các nhà máy công nghiệp.

Đây là tỉnh Hà Nam, một tỉnh trọng điểm sản xuất điện tử của miền bắc Việt Nam. Trong khu công nghiệp có sự hiện diện của vốn đầu tư nước ngoài, con đường thẳng và rộng rãi. Ở đầu này là nhà máy thiết bị mạng Wistron NeWEB, ở đầu kia là Wistron, một công ty đang lên kế hoạch mở rộng nhà máy của họ. Khá xa nơi đó là một nhà máy điện tử của Nhật Bản vừa mới bắt đầu xây dựng. Và trên mảnh đất xây dựng bao la, những con bò đang ăn cỏ dạo chơi dưới ánh nắng mặt trời chói chang.

Tại Khu công nghiệp Đồng Văn, tỉnh Hà Nam, Việt Nam, các nhà máy lớn đang mở rộng sản xuất trước tình hình tăng trưởng nhanh chóng.

「Đam mê、sức khoẻ và làm thêm giờ là điều có thể !」Chủ tịch Tập đoàn Great Resources, Chủ tịch Chi nhánh Bắc Ninh của Hội Doanh nhân Việt Nam Đài Loan, ông Lâm Hiên Tiết dừng xe lại, lật qua biển quảng cáo tuyển dụng bên cạnh. Các nhà máy đã từng vào, và ở các góc đường cũng đầy quảng cáo tuyển dụng nhân sự.。

Ông Lâm Hiên Tiết, chuyên về xây dựng nhà máy, đã 17 năm ở Việt Nam, không bao giờ nghĩ rằng các khu công nghiệp ở Bắc Bộ sẽ đông đúc như hiện tại, giá đất cũng tăng gấp đôi.

“Vì các nhà máy bị ảnh hưởng bởi đại dịch, năm nay tất cả đã hoạt động,” chủ tịch Liên hiệp doanh nhân Việt Nam Đài Loan, ông Giản Trí Minh quan sát. Số lượng thành viên doanh nghiệp Đài Loan tại Bắc Bộ đã tăng thêm 150 doanh nghiệp trong hơn hai năm.

Tỉnh Hà Nam chỉ là một ví dụ nhỏ trong làn sóng đầu tư của các công ty nước ngoài. Nếu nhìn vào bản đồ các nhà máy lớn, có thể thấy rõ rằng làn sóng này khác biệt hoàn toàn so với trước đây 4 năm.

Ban đầu, các nhà máy điện tử lớn đặt ở Trung Quốc thường theo lộ trình mà người sáng lập Foxconn, ông Quách Đài Minh, đã chọn cách đây 20 năm: chia sức sản xuất từ Trung Quốc ra theo đường bộ qua đất liền ở Quảng Tây và rải rác ở sân bay Hà Nội và cảng biển Hải Phòng ở Bắc Bộ.

Nhưng hiện nay, khu vực Hà Nội và biển Hải Phòng đã không đủ, các nhà máy sản xuất điện tử lớn đã nở rộ trên khắp Bắc Bộ. Thậm chí tỉnh nông nghiệp lớn như Nghệ An cũng đã tuyên bố mở cửa đất đai và nâng tay chào đón Foxconn với tổng số vốn đầu tư lên đến 1,2 tỷ USD.

Dấu hiệu đầu tư này hầu như ngược lại với tình hình kinh tế tổng quan.”

Nhìn vào TP.HCM, những tòa nhà cao tầng đang mọc lên. (Ảnh của Xie Peiying)

Dải 1+ của Trung Quốc, khách hàng yêu cầu thiết lập nhà máy

Hiện tại, nhu cầu tiêu dùng tại châu Âu và Mỹ giảm sút, ngành sản xuất vẫn đang xử lý việc giảm tồn kho và chưa hoàn thành. Chính quyền Việt Nam đã thừa nhận khả năng không thể đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP 6.5% trong năm nay. Lạ thay, dòng vốn đầu tư vẫn đổ dồn mạnh.

“Khách hàng nói thẳng là muốn chúng tôi chuẩn bị nhà máy ở Việt Nam. Chúng tôi không đến được à?” Một người Việt Nam phụ trách một nhà máy OEM điện tử lớn nói một cách bất lực.

Miền Bắc Việt Nam trở thành khu vực mới nổi ‘Trung Quốc +1,’ bởi vì nó nằm gần Trung Quốc và có thể tích hợp với các khu công nghiệp của Trung Quốc, từ đó tạo ra một sự phân chia công việc trong ngành sản xuất.

“Trừ Trung Quốc, nơi nào trên thế giới còn có một tụ điểm điện tử như ngũ ca ở Đài Loan?” Phó Tổng Giám đốc Công ty Chilisin Vietnam, một công ty sản xuất thành phần điện tử lớn, ông Yun-Huan Liao mô tả một cách chính xác.

Tại miền Bắc, không chỉ có các doanh nhân Đài Loan, mà cả các nhà máy lớn thuộc chuỗi cung ứng của Apple của Trung Quốc, như Foxconn, dự kiến sẽ mở rộng nhà máy tại Việt Nam trong năm nay. Công ty nước ngoài lớn nhất của Việt Nam, Samsung, cũng đã tuyên bố sẽ tiếp tục đầu tư và chi 220 triệu đô la Mỹ để xây dựng Trung tâm nghiên cứu hoàn toàn mới tại Hà Nội.

Chính quyền Việt Nam dự đoán rằng trong năm nay, quy mô đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI) sẽ quay trở lại mức cao nhất từ trước dịch, chỉ xếp sau Singapore và Indonesia trong khu vực ASEAN.

“Bây giờ, cả thế giới đều kết nối với Việt Nam,” Phó Chủ tịch Ủy ban Pháp luật Hiệp hội Doanh nhân Châu Âu tại Việt Nam, ông Schneider nói. Việt Nam luôn có nhiều thỏa thuận thương mại tự do, và bây giờ nó còn có thêm cơ hội để thay thế Trung Quốc trong vai trò nhà máy của thế giới.

Người Việt Nam luôn tự hào về việc họ là quốc gia duy nhất đã đánh bại cả Mỹ và Trung Quốc – hai đại cường. Cả bảo tàng lịch sử quân sự ở Hà Nội và bảo tàng về di tích chiến tranh của Hồ Chí Minh ở miền Nam ghi chép lịch sử vinh quang khi các đội du kích Việt Cộng đã khiến cho quân đội Mỹ phải rút lui sau những năm chiến đấu mỏi mệt.

Ở trung tâm thành phố Hồ Chí Minh, có một tượng  tướng năm tầng cao, tượng tướng Trần Hưng Đạo, và vào năm 2019 khi Việt Nam và Trung Quốc có xung đột về lãnh thổ biển Đông, người dân Việt Nam đã đốt hương và cúi đầu trước bàn thờ tượng đồ tướng này, thể hiện sự kiên quyết chống lại Trung Quốc.

Tuy nhiên, khác với quá khứ, xung đột giữa các siêu cường không khiến Việt Nam sụp đổ vào cuộc nội chiến. Thay vào đó, Việt Nam đã biến đổi mình từ một quốc gia thể thao thành một quốc gia trưởng thành trong cuộc chạy đua giữa Mỹ và Trung Quốc.

Bức tượng ở Phố sách Hồ Chí Minh ghi Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam

Từ chối rửa nguồn cung! Biden gửi bán dẫn

Trong tháng 9, Tổng thống Mỹ Joe Biden cùng với các công ty công nghệ cao đã đến thăm Hà Nội, nơi mối quan hệ song phương đã tăng lên hai bậc, khi Mỹ và Việt Nam cùng xác lập mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện. Trong khi đó, tập đói bán dẫn Mỹ, Amkor, đã tuyên bố đầu tư 1,6 tỷ USD để xây dựng một nhà máy đóng gói bán dẫn ở tỉnh Bắc Ninh gần Hà Nội.

Ngay sau khi Tổng thống Biden rời đi, chưa đến 3 tuần, Reuters đã tiết lộ một thông tin độc quyền rằng Chủ tịch Trung Quốc, Tập Cận Bình, có thể thăm Việt Nam vào cuối tháng 10 hoặc đầu tháng 11.

Người ta gọi Đại sứ Đặng Minh Khôi là “Người dùng giờ Đài Loan” ở lĩnh vực ngoại giao, ông đã đảm nhận chức vụ Đại sứ Đại diện Kinh tế Văn hóa của Đài Bắc tại Hà Nội trong hơn 6 năm. Ông Đặng Minh Khôi lý giải rằng sự tái cấu trúc chuỗi cung ứng, kết hợp vị trí chiến lược trên biển Nam Hải, hiện tại, cả Trung Quốc và Mỹ đều không thể xem nhẹ Việt Nam.

“Chúng tôi muốn bán dẫn, công nghệ cao, phát triển năng lượng tái tạo, kinh tế số, xây dựng trung tâm tài chính quốc tế,” Trong một buổi họp giới thiệu đầu tư gần đây, Giám đốc Sở Đầu tư nước ngoài của Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam, ông Đỗ Nhất Hoàng, đã nói rất mạnh mẽ về mục tiêu hút đầu tư của họ.

Khi xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục tăng trưởng, Cảng Hải Phòng, cảng lớn nhất miền Bắc Việt Nam, đã phải mở rộng xây dựng các bến nước sâu. Trong ảnh là nhà ga liên doanh của Evergreen Marine tại Hải Phòng.

Trong quá khứ, trọng tâm chính sách kinh tế và thương mại đã là việc ký kết các Hiệp định Thương mại tự do, để thuận tiện cho việc các công ty nước ngoài thiết lập nhà máy và xuất khẩu sản phẩm. Tuy nhiên, gần đây, các quan chức Việt Nam đã bày tỏ một sự thay đổi trong trọng tâm này.

Mặc dù Việt Nam vẫn phải nhập khẩu nguyên liệu và hàng trung gian từ Trung Quốc, nhưng trong những năm gần đây, nước này đã bị Mỹ theo dõi, nghi ngờ rằng các công ty Trung Quốc đang lợi dụng Việt Nam như một “điểm làm sạch nguồn gốc sản phẩm.” Để ngăn chặn hiện tượng này, ông Chen Yi-Qian, một kế toán viên hành nghề của Công ty Kiên Tâm Cổ phần Trách nhiệm hữu hạn, đã phát hiện rằng Việt Nam đã bắt đầu tăng cường giám sát tại biên giới hải quan. “Chỉ có cách này mới có thể tránh được sự xâm phạ của cơ sở thuế,” ông Chen Yi-Qian nhấn mạnh.”

 

Một tổng giám đốc của một tập đoàn điện tử lớn cũng tiết lộ rằng chính quyền Việt Nam đang ngày càng quan tâm xem vốn đầu tư nước ngoài có đóng góp thực sự vào việc nâng cấp công nghệ của Việt Nam hay không. ‘Trước kia, khi chúng tôi đầu tư vào Trung Quốc, các quan chức địa phương thường hỏi chúng tôi cần hỗ trợ gì? Nhưng Việt Nam khác, các quan chức bây giờ đang hỏi, ‘Bạn đã thuê bao nhiêu nhân viên địa phương? Bạn đã đóng bao nhiêu thuế?”” Anh ta nói, so sánh cách các quan chức ở hai nước đối xử với vốn đầu tư nước ngoài, điều này rất rõ ràng.

Chính quyền vừa muốn nâng cao giá trị của ‘Made in Vietnam,’ đồng thời cũng đang thúc đẩy quá trình nâng cấp sản xuất cho các doanh nghiệp địa phương.

Doanh nhân trẻ mơ xây dựng thương hiệu quốc gia

Xét về thương hiệu xe điện đầu tiên của Việt Nam được niêm yết tại Mỹ, VinFast, về mặt bề ngoài, nó là một ước mơ lớn về xe điện thuộc sở hữu của tập đoàn tài chính lớn nhất Việt Nam, Tập đoàn Vin, đã tập hợp các đối tác quốc tế để xây dựng xe điện sản xuất trong nước từ con số không. Tuy nhiên, thực tế, Tập đoàn Vin đang thông qua dự án xe điện cao cấp này để phát triển chuỗi cung ứng sản xuất xe điện hoàn chỉnh nhất trong nước.

“Việt Nam không nghèo, và Việt Nam không có cuộc chiến tranh!” Đó là những lời tuyên bố mạnh mẽ từ ông Nguyễn Văn Thanh, người đã từng là Phó Tổng Giám đốc của VinFast và hiện nay là Giám đốc Tổng công ty Di chuyển xanh và Thông minh của Tập đoàn Vin, trong cuộc phỏng vấn độc quyền với tạp chí CommonWealth Magazine.

Dưới 30 tuổi, ông là một trong những cấp quản trị trẻ tuổi nhất của Tập đoàn Vin. Khi được hỏi tại sao ông tham gia vào công việc này, câu trả lời của ông là một khát vọng lớn lao: ‘Tôi muốn nâng cao thương hiệu quốc gia Việt Nam.’

Nguyễn Văn Thanh không phải là một trường hợp đặc biệt. Dù bạn đang phỏng vấn một công ty khởi nghiệp mới về xe máy điện như Selex Motors, hoặc tham gia vào Tuần lễ khởi nghiệp ở thành phố Hồ Chí Minh, việc giúp Việt Nam xây dựng thương hiệu sản xuất quốc gia là ước mơ quốc gia của hầu hết các doanh nhân trẻ.

Tuy nhiên, để đạt được sự nâng cấp trong sản xuất, Việt Nam phải đối mặt với hai rào cản rõ ràng.

Khó khăn 1: Khó khăn trong việc chống tham nhũng và thiếu hạ tầng

Đầu tiên, vấn đề tham nhũng và thiếu hạ tầng là hai rào cản lớn nhất hiện nay đối với Việt Nam.

Người Việt thường nói, ‘Trung Quốc đi qua sông bằng cách sờ từng viên đá, còn Việt Nam đi qua sông bằng cách sờ theo Trung Quốc.’ Cả hai đều là các nước xã hội chủ nghĩa, nhưng Việt Nam đã tích cực học hỏi từ Trung Quốc, và cũng đã triển khai kế hoạch phát triển kinh tế hàng năm.

Tuy nhiên, sau khi Trung Quốc thực hiện chính sách cải cách và mở cửa, hiệu suất của các quan chức địa phương đã liên quan mật thiết đến phát triển kinh tế. Trong khi đó, các quan chức địa phương tại Việt Nam vẫn đang đối mặt với vấn đề tham nhũng và hiệu quả làm việc kém.

Cơ sở hạ tầng của Việt Nam phát triển còn chậm, Hà Nội phải mất hơn chục năm mới xây dựng được một tuyến đường sắt nhẹ, cuối cùng chỉ hoàn thành được 13 km và người dân coi đây là cơ sở du lịch nghỉ dưỡng.

Đến ngày hôm nay, khi bạn lái xe trên cao tốc ở Việt Nam, bạn sẽ thấy còn có cảnh sát mặc đồ đồng phục tại các cửa ra vào, đứng hai hoặc ba người dọc bên đường, sẵn sàng kiểm tra biển số xe và yêu cầu người dân đóng tiền hối thúc, mà thường được gọi là ‘tiền cà phê,’ một khoản hối lộ.”

Nếu tính cả nền kinh tế ngầm, kích thước nền kinh tế của Việt Nam đã lâu đã xếp vào tốp ba lớn ở Đông Nam Á,” Kevin, một doanh nhân 26 tuổi đến từ Hà Nội, tự mỉm cười nói.

Hiệu quả hành chính chưa được cải thiện, tác động rõ ràng nhất là cơ sở hạ tầng lạc hậu.

Ở khắp Việt Nam, bạn có thể thấy có nhiều công trình hạ tầng đã được khởi công hơn mười năm nhưng vẫn chưa hoàn thành.

Vì lượng doanh nghiệp tăng cao và sự phụ thuộc vào năng lượng thủy điện của Việt Nam, cộng với biến đổi khí hậu và hệ thống lưới điện cũ kỹ, khu vực Bắc Bộ đã trải qua cúp điện đột ngột lần đầu tiên vào tháng 5 năm nay, làm ảnh hưởng đến khả năng sản xuất của các nhà máy.

‘Một số chúng tôi trong ngành điện tử Đài Loan đã thiết lập một nhóm trò chuyện trực tuyến trên ứng dụng Line để thảo luận hàng ngày về vấn đề này,’ một doanh nhân lớn thở dài mà không biết phải làm gì.”

Khó khăn 2: Phân phối không đồng đều của lực lượng lao động

Cùng với vấn đề hạ tầng, lực lượng lao động trẻ tuổi trước đây là lợi thế sản xuất của Việt Nam, nhưng hiện nay đã trở thành một điểm đau đầu của các doanh nghiệp.

Hồ Chí Minh tràn đầy sức trẻ và sức sống

Vào cuối tháng 8, khi tạp chí CommonWealth Magazine thực hiện chuyến thăm ở Bắc Bộ và Nam Bộ, tôi đã gặp được các doanh nhân, học giả và thậm chí các quan chức đang bàn luận về vấn đề ‘thiếu công nhân’ tại Việt Nam.

Xem xét phân bố dân số của Việt Nam, có tới 60% dân số tập trung ở Nam Bộ, nhưng các doanh nghiệp nhập cư vào Việt Nam tất cả đều tập trung ở Bắc Bộ, dẫn đến sự không cân đối rõ rệt giữa cung và cầu.

Trong giới doanh nghiệp, có đồn đại rằng vì người Việt thường rất ‘mê gia đình,’ việc tuyển dụng nhân viên từ các tỉnh khác rất khó khăn. Tuy nhiên, ngoài lý do đó, có thể còn là sự hiểu biết không đủ về văn hóa Việt Nam.”

Người ngoại quốc có thể khó hiểu, nhưng tại Việt Nam, tinh thần tự trọng vùng miền rất mạnh mẽ. Người dân thường không muốn di chuyển giữa các tỉnh hoặc từ miền Nam sang miền Bắc, họ thậm chí chọn đi làm việc ở nước ngoài hơn,’ giáo sư tại Đại học Fulbright Việt Nam, ông Nguyễn Thành Chung, giải thích.

Thứ hai, các nhà đầu tư nước ngoài đang quan tâm đến các nhân tài kỹ thuật cao tại Việt Nam. Bỏ qua việc hệ thống giáo dục cao cấp của Việt Nam vẫn đang đứng sau trên bảng xếp hạng quốc tế, theo dữ liệu từ ông Trần Hòa Hiền, Đại sứ Đặc mệnh của Bộ Giáo dục tại Thành phố Hồ Chí Minh, mỗi năm chỉ có hơn 90.000 sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, và Toán), và cả các doanh nghiệp công nghệ nước ngoài lẫn doanh nghiệp phần mềm trong nước đều đang cạnh tranh để thu hút cùng một lượng người.

‘Việt Nam đang mơ mộng lớn, nhưng nếu không có cơ sở phát triển kinh tế như Trung Quốc, có lẽ sẽ khó để trở thành một ‘Trung Quốc thứ hai,” một doanh nhân Hàn Quốc có hơn 20 năm kinh nghiệm đầu tư tại Việt Nam nhận định.

Các biến cố phức tạp trong quá trình phát triển hiện nay thực tế rất giống như việc lái xe tại Việt Nam. Khi bạn đến Việt Nam, điều đầu tiên mọi người thường nói cho bạn biết là, nếu bạn không đủ gan, nếu bạn tuân thủ quá nhiều luật lệ, bạn sẽ không bao giờ qua đường.

‘Mọi người đều lái xe rất chậm, nhìn xung quanh, kiểm tra phía trước và phía sau, và sau cùng họ vẫn có thể tiến lên,’ mô tả của ông Wang Kunsheng, một doanh nhân Đài Loan đã kinh doanh tại Việt Nam hơn 20 năm.

Nhưng việc tiến lên bằng cách dựa vào sự thỏa thuận cá nhân không thể trở thành một chiến lược quốc gia bền vững.

Dưới sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc, liệu Việt Nam có thể nắm bắt cơ hội lịch sử không? Đối thủ lớn nhất của họ không phải ai khác, mà chính là họ tự mình.

Nguồn：天下雜誌 ｜連結

Tham khảo dịch vụ của SIA ｜連結

Báo cáo của CBRE Việt Nam đưa ra dự báo trong 2 năm tới, giá thuê đất công nghiệp dự kiến tăng ở ngưỡng 6-10%/năm tại cả phía Bắc và phía Nam.

Nhu cầu khả quan tới từ nhiều nhóm ngành và nhiều quốc tịch thuê giúp thúc đẩy giá thuê tăng trưởng tại nhiều địa phương. Trong khi, giá thuê kho xưởng xây sẵn dự báo tăng nhẹ từ 2% – 4%/năm trong hai năm tới.

Trong 9 tháng năm nay, các khách thuê tới từ Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Mỹ và Liên minh châu Âu là các nhà đầu tư tích cực tìm kiếm đất công nghiệp và kho xưởng tại thị trường Việt Nam. Số này chiếm khoảng 70-80% số lượng hỏi thuê tới CBRE tại khu vực phía Nam và phía Bắc.

Với việc Việt Nam tiếp củng cố quan hệ hợp tác với các đối tác chiến lược toàn diện như Mỹ, Hàn Quốc hay Trung Quốc trong thời gian gần đây, các khách thuê đến từ các quốc gia này dự kiến sẽ tiếp tục dẫn dắt nguồn cầu thị trường BĐS công nghiệp Việt Nam trong thời gian tới.

Bà Phạm Ngọc Thiên Thanh, Trưởng Bộ phận Nghiên cứu và Tư vấn của CBRE Việt Nam, chia sẻ: Diện tích hấp thụ của toàn thị trường trong năm nay dự kiến sẽ cao hơn so với năm trước cho thấy sự hồi phục của nguồn cầu. CBRE ghi nhận tình hình hoạt động khả quan đặc biệt ở loại hình đất công nghiệp và nhà xưởng với nguồn cầu đa dạng. Nguồn cầu chính đối với nhà xưởng xây sẵn đến từ đa dạng các ngành nghề như may mặc, dược phẩm, điện tử…

Đại diện CBRE cũng cho rằng, nhu cầu thuê kho ghi nhận sự phục hồi ấn tượng so với quý trước với các giao dịch lớn đến từ các doanh nghiệp logistics. Về xu hướng trong tương lai, xu hướng phát triển bền vững và công nghệ cao liên tục thu hút sự quan tâm của các chủ đầu tư và doanh nghiệp. Tiêu chí xanh đang dần trở thành một trong những tiêu chí quan trọng trong việc phát triển nhà máy và nhà kho, nhà xưởng, thúc đẩy sự phát triển của các khu công nghiệp xanh trong tương lai.

Số liệu của CBRE chỉ ra trong quý III, tại thị trường công nghiệp miền Nam, tỷ lệ lấp đầy ở các khu công nghiệp trung bình đạt 81,9%. Tỷ lệ hấp thụ đất công nghiệp đạt hơn 190 ha, tăng 6% so với quý trước. Tính chung 9 tháng đạt hơn 770 ha, cao hơn 20% so với cả năm 2022.

Về giá thuê, giá thuê đất công nghiệp trung bình tại các thị trường cấp 1 ở miền Nam đạt 189 USD/m2/kỳ hạn còn lại, tiếp tục tăng nhẹ 1% so với quý trước và cao hơn 13% so với cùng kỳ năm ngoái. Thị trường ghi nhận các giao dịch lớn đến từ các doanh nghiệp Trung Quốc và Nhật Bản với đa dạng các ngành công nghiệp như cơ khí, hóa chất, nhựa, cao su, điện tử.

Tại khu vực phía Bắc, tỷ lệ lấp đầy trung bình của các khu công nghiệp tại thị trường cấp 1 đạt 80,2%, giảm 2,4 điểm phần trăm so với quý II và tăng 0,4% điểm phần trăm theo năm. Diễn biến giảm tỷ lệ lấp đầy theo quý đến từ việc các khu công nghiệp mới đi vào hoạt động tại thị trường Bắc Ninh và Hưng Yên khiến tổng nguồn cung đất công nghiệp tăng thêm 597ha.

Về nguồn cầu, thị trường tiếp tục ghi nhận các giao dịch lớn từ các khách thuê ngành sản xuất nhựa, dệt may, kính áp tròng tại nhiều tỉnh thành. Tỷ lệ hấp thụ đất công nghiệp tại các thị trường cấp 1 đạt 251 ha trong quý. Tính tổng cộng chín tháng đầu năm, tỷ lệ hấp thụ đat hơn 700 ha, cao hơn 18% so với mức hấp thụ của cả năm trước. Giá thuê đất công nghiệp tiếp tục tăng do nhu cầu khả quan, cụ thể giá thuê trung bình cho thị trường cấp 1 ở miền Bắc đạt 131 USD/m2/kỳ hạn còn lại, tăng 2% theo quý và 12% theo năm.

Trong 9 tháng đầu năm, thị trường miền Nam và miền Bắc lần lượt ghi nhận 450.000 m2 và 752.000 m2 kho xưởng mới đi vào hoạt động. Với lượng nguồn cung mới dồi dào, giá thuê kho và xưởng xây sẵn tương đối ổn định, giá thuê trung bình đạt mức 4,5 USD/m2/tháng đối với nhà kho và 4,9 USD/m2/tháng đối với nhà xưởng tại thị trường phía Nam.

Tỷ lệ lấp đầy nhà kho xây sẵn đạt 56%, giảm 15 điểm phần trăm so với quý II và 13 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó tỷ lệ lấp đầy nhà xưởng xây sẵn vẫn luôn duy trì ở mức tốt, đạt 91% tăng 1 điểm phần trăm so với quý II. Đối với thị trường phía Bắc, giá thuê kho trung bình ở ngưỡng 4,6 USD/m2/tháng và xưởng đạt 4,8 USD/m2/tháng.

Tỷ lệ lấp đầy của các dự án xưởng xây sẵn tại thị trường cấp 1 đạt 82,9%, tăng 4,7 đpt so với quý trước. Đối với thị trường kho xây sẵn, các giao dịch chính vẫn đến từ các thị trường tập trung nguồn cung lớn như Bắc Ninh, Hải Phòng. Nguồn cầu chủ đạo vẫn tới từ các đơn vị 3PL, các công ty sản xuất mặt hàng ăn uống. Tỷ lệ lấp đầy phân khúc kho xây sẵn đến hết quý III/2023 đạt 76,8% tăng 1,2 đpt so với quý trước.

Nguồn：Dan Tri News| Liên kết
Tham khảo thêm các dịch vụ SIA｜Liên kết

Việt Nam có thể sắp đón làn sóng đầu tư mới sau chuyến thăm của Tổng thống Joe Biden tháng trước.

Trong quá khứ, Việt Nam chứng kiến ba đợt bùng nổ đầu tư trực tiếp nước ngoài đáng kể. Lần đầu tiên xảy ra khi Honda Motor bắt đầu sản xuất xe hai bánh tại Việt Nam vào năm 1997. Làn sóng thứ hai kéo dài từ những năm 2000 đến năm 2008 khi ngân hàng Lehman Brothers (Mỹ) sụp đổ, gây ra khủng hoảng tài chính toàn cầu. Trong khoảng thời gian này, Samsung Electronics đầu tư cơ sở sản xuất điện thoại thông minh tại Bắc Ninh năm 2009.

Lần bùng nổ thứ ba, dường như đã diễn ra mạnh mẽ vào giữa những năm 2010. Với sức mua ngày càng tăng, Việt Nam trở thành điểm đến lý tưởng cho các doanh nghiệp tiêu dùng nước ngoài. Đơn cử, gã khổng lồ bán lẻ Nhật Bản Aeon đã khai trương cửa hàng đầu tiên ở Việt Nam, Aeon Mall Tân Phú Celadon năm 2014.

Chuyến thăm vừa qua của Tổng thống Biden có thể kích thích làn sóng đầu tư của Mỹ vào Việt Nam, cơ hội hình thành làn sóng FDI thứ tư.

Trước đó, FDI của Mỹ vào Việt Nam được nhìn nhận là rất khiêm tốn so với các nước châu Á khác như Nhật Bản, Hàn Quốc. Tính đến cuối 2022, tổng vốn đầu tư trực tiếp của Mỹ vào Việt Nam là 11,4 tỷ USD, đứng thứ 11 trong số các quốc gia, vùng lãnh thổ có rót vốn vào thị trường hơn 100 triệu dân này. Nếu so sánh, Hàn Quốc đang rót 80,9 tỷ USD, Singapore là 70,8 tỷ USD, Nhật Bản là 68,8 tỷ USD.

Hiện Việt Nam muốn chuyển hướng từ các ngành thâm dụng lao động truyền thống như dệt may, lắp ráp điện tử sang các ngành công nghệ cao, có giá trị gia tăng lớn. Sự hợp tác với các công ty công nghệ Mỹ, đặc biệt là các công ty chiếm vị thế trong lĩnh vực bán dẫn, AI, sẽ rất quan trọng trong chuyển đổi cơ cấu công nghiệp đất nước.

Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa qua đã yêu cầu xây dựng đề án phát triển nhân lực với mục tiêu đào tạo 30.000-50.000 kỹ sư, 100 chuyên gia về chuyển đổi số, sản xuất chip, bán dẫn. Việt Nam cũng đang cân nhắc các biện pháp, chính sách mới để thu hút các công ty đa quốc gia. Tuy nhiên, cần thêm thời gian để biết đợt bùng nổ FDI lần thứ tư tại Việt Nam có trở thành hiện thực không.

Tháng 9, trong khuôn khổ chuyến thăm Việt Nam, Tổng thống Joe Biden và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã xác lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước. Chuyến đi của ông Biden cũng mang đến một số thương vụ kinh doanh lớn. Đơn cử, Vietnam Airlines đã ký thỏa thuận mua 50 máy bay Boeing 737 Max, trị giá khoảng 10 tỷ USD.

FPT Software cũng công bố hợp tác chiến lược với công ty khởi nghiệp Landing AI của Mỹ. Synopsys, chuyên về các giải pháp phần mềm thiết kế bán dẫn, IP và bảo mật phần mềm hàng đầu trong ngành cũng ký một biên bản ghi nhớ hợp tác giúp ngành bán dẫn Việt Nam đào tạo lao động.

Sau đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng có chuyến công tác tại Mỹ. Khi thăm trụ sở của gã khổng lồ sản xuất chip Nvidia, Thủ tướng đề nghị tập đoàn thành lập nhà máy tại Việt Nam, xem Việt Nam là cứ điểm ở Đông Nam Á. Ông cũng tiếp lãnh đạo một số tập đoàn công nghệ hàng đầu tại Mỹ như Bill Gates, Elon Musk.

Nguồn：VNEXPRESS| Liên kết
Tham khảo thêm các dịch vụ SIA｜Liên kết

Ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đang đẩy mạnh các nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Và Việt Nam – một điểm đến hấp dẫn với các nhà đầu tư, đang đứng trước cơ hội trở thành một trung tâm sản xuất bán dẫn quan trọng trong khu vực.

Xu hướng đa dạng hóa trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu

Chất bán dẫn là thành phần quan trọng trong công nghệ cung cấp năng lượng cho thế giới hiện đại của chúng ta. Hầu như mọi thiết bị điện tử mà chúng ta sử dụng để điều hành công việc kinh doanh và sắp xếp cuộc sống đều chứa chất bán dẫn. Do vậy, không quá lời khi nói rằng những con chip nhỏ bé này là một trong những tài nguyên quý giá nhất thế giới.

Các số liệu thống kê cho thấy, mặc dù hoạt động sản xuất đã chậm lại trong năm 2022, ngành công nghiệp bán dẫn vẫn đạt doanh thu toàn cầu là 580,13 tỉ đô la với mức tăng trưởng 4,4%. Các nhà phân tích dự đoán rằng trong năm 2023, tổng doanh thu bán dẫn trên thế giới sẽ giảm xuống 515,10 tỉ đô la, nhưng sẽ lại phục hồi mạnh mẽ về mức 576 tỉ đô la vào năm 2024.

Tuy nhiên, bất chấp quy mô khổng lồ và tầm quan trọng địa chính trị toàn cầu của ngành công nghiệp bán dẫn, thị trường này rất dễ bị tổn thương trước sự gián đoạn chuỗi cung ứng – điều đã xảy ra một cách thường xuyên trong những năm đầu của thập niên 2020.

Đại dịch Covid-19, cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc và cuộc xung đột ở Ukraine đều góp phần gây ra sự gián đoạn lớn đối với chuỗi cung ứng bán dẫn. Trong khi nhu cầu của người tiêu dùng tăng vọt, ngành công nghiệp chip lại gặp khó khăn trong việc sản xuất và vận chuyển sản phẩm của mình. Tình trạng thiếu chất bán dẫn đã lan rộng trên toàn thế giới và tác động của nó vẫn còn có thể cảm nhận cho tới thời điểm hiện tại.

Việt Nam nhận thức rằng ngành công nghiệp chip non trẻ của mình khó có khả năng phát triển chip tiên tiến ở quy mô thương mại như Đài Loan (Trung Quốc) hay Hàn Quốc. Do vậy, các doanh nghiệp sẽ tập trung vào những ngóc ngách hỗ trợ các dòng sản phẩm cụ thể như chip quản lý điện năng, chip analog cho Internet, Internet vạn vật và hệ thống dựa trên ứng dụng chip.

Để ứng phó với nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng tái diễn, các quốc gia và tập đoàn bán dẫn đang triển khai nhiều biện pháp ứng phó. Một trong những giải pháp quan trọng hơn cả chính là sự đa dạng hóa hoạt động sản xuất bán dẫn, từ đó giảm thiểu hoặc loại bỏ nhiều vấn đề trong chuỗi cung ứng.

Mỹ, Hàn Quốc, châu Âu và Trung Quốc hiện đang nhanh chóng phát triển các nhà máy chế tạo của riêng mình nhằm đảm bảo nguồn cung và giảm sự phụ thuộc vào nước ngoài. Căng thẳng giữa Mỹ và phương Tây với Trung Quốc cũng khiến các công ty bán dẫn ngày càng đẩy mạnh chiến lược “Trung Quốc cộng 1”, nhằm dịch chuyển một phần hoạt động sản xuất sang các quốc gia ngoài Trung Quốc, từ đó giảm thiểu sự phụ thuộc và rủi ro vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Ấn Độ, và các quốc gia Đông Nam Á, trong đó bao gồm Việt Nam, được đánh giá là những điểm đến tiềm năng mà các công ty bán dẫn đang nhắm tới.

Làn sóng đầu tư gia tăng vào Việt Nam

Theo trang The Diplomat, chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Joe Biden tới Hà Nội hôm 10-9-2023 đã mở ra mối quan hệ sâu sắc hơn trên mọi lĩnh vực giữa Việt Nam và Mỹ. Và một trong những điểm nhấn đáng chú ý nhất, với những thành công cụ thể đáng ca ngợi chính là lĩnh vực bán dẫn.

Các giám đốc điều hành hàng đầu trong ngành công nghiệp bán dẫn Mỹ đã chứng kiến Tổng thống Joe Biden công bố các dự án AI của Nvidia và Microsoft, các trung tâm thiết kế bán dẫn mới tại TPHCM của Synopsys và Marvell, lễ khai trương cơ sở đóng gói chip Amkor trị giá 1,6 tỉ đô la Mỹ gần Hà Nội vào tháng 10, và một mối quan hệ đối tác bán dẫn Mỹ – Việt Nam, nhằm hỗ trợ cho các chuỗi cung ứng bán dẫn linh hoạt.

Tờ The Diplomat đánh giá, tính đến thời điểm hiện tại, các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam vẫn đang tận dụng một cách thông minh sự độc lập về địa chính trị và nguồn vốn FDI để xây dựng nền tảng cho một cường quốc công nghệ.

Các hoạt động đầu tư trong số này là một phần của xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng mà các công ty bán dẫn hàng đầu của Mỹ đang triển khai, và được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện cho Việt Nam vươn lên trong ngành công nghiệp bán dẫn, hướng tới việc sản xuất các loại chip có giá trị cao hơn.

Trước đó, nhiều doanh nghiệp bán dẫn nước ngoài cũng đã triển khai các hoạt động đầu tư mạnh mẽ tại Việt Nam. Tập đoàn Intel của Mỹ hiện đang chuẩn bị mở rộng địa điểm lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói chip (ATP) vốn đã có quy mô rất lớn của mình. Amkor cũng sẽ mở rộng cơ sở ATP hiện có của hãng, trong khi Synopsys đang chuyển hoạt động thiết kế EDA từ Trung Quốc sang Việt Nam.

Từ Hàn Quốc, Samsung đã đầu tư gần 1 tỉ đô la vào một cơ sở linh kiện bán dẫn hồi năm 2022 và có kế hoạch mở rộng cơ sở ở tỉnh Thái Nguyên để sản xuất chip hoàn chỉnh vào năm 2023. Ngoài ra, hàng chục nhà cung cấp tại Hà Lan cho Công ty ASML cũng đang coi Việt Nam là địa điểm phù hợp để triển khai các hoạt động sản xuất.

The Diplomat nhận xét, nhiều yếu tố đã thúc đẩy sự trỗi dậy của luồng vốn đầu tư vào ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam. Những gián đoạn sản xuất do dịch bệnh tại Trung Quốc và mối quan hệ Mỹ – Trung ngày càng căng thẳng đã khiến các công ty ngày càng theo đuổi chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng, đưa hoạt động sản xuất tới các quốc gia khác, trong đó có Việt Nam.

“Việt Nam đang trở thành quốc gia có vai trò then chốt trong sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu… Vị trí địa lý thuận lợi của Việt Nam và các khu công nghiệp đang phát triển có sức thu hút lớn với các nhà sản xuất. Quá trình chuyển đổi này nêu bật vai trò ngày càng tăng của Việt Nam trong kịch bản tái cấu trúc chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, và đánh dấu một giai đoạn mới của nền kinh tế nước này”, chuyên gia kinh tế Maheshwari Bandari tại GlobalData đánh giá.

Bên cạnh đó, các chính phủ nước ngoài cũng khuyến khích sự thay đổi này như một cách để giảm sự phụ thuộc của quốc gia vào ngành sản xuất của Trung Quốc. Đề xuất của Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Janet Yellen về việc Việt Nam có thể được hưởng lợi từ quỹ an ninh chuỗi cung ứng quốc tế trị giá 500 triệu đô la của Đạo luật Khoa học và CHIPS là minh chứng cho điều này.

Chiến lược thu hút đầu tư hợp lý

Theo The Diplomat, để thu hút đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực bán dẫn, Chính phủ Việt Nam đã triển khai một chương trình ưu đãi được đánh giá là hấp dẫn và tương đối toàn diện.

Thứ nhất, Việt Nam đưa ra mức thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi 10% trong 15 năm, áp dụng cho các khoản đầu tư vào cả nghiên cứu và xây dựng cơ sở vật chất cho các lĩnh vực công nghệ cao, trong đó chất bán dẫn là ngành ưu tiên.

Thứ hai, Việt Nam cho phép các công ty và tổ chức nghiên cứu xây dựng cơ sở nghiên cứu khoa học được miễn thuế tài sản (tiền thuê đất) trong toàn bộ thời hạn thuê nếu cơ sở này được sử dụng để nghiên cứu, ươm mầm khởi nghiệp…

Thành phố lớn nhất Việt Nam, TPHCM, có một chương trình bổ sung trợ cấp một phần hoặc toàn bộ lãi vay cho các dự án đầu tư cụ thể. Chính quyền sẽ trợ cấp 50% lãi suất đối với các cơ sở R&D cho “các ngành công nghiệp hỗ trợ”, 70% lãi suất cho các hoạt động sản xuất cơ bản và 85% lãi suất cho việc mua công nghệ và thiết bị tiên tiến – với tổng số tiền lên tới 8,8 triệu đô la cho mỗi dự án. Chương trình này đóng vai trò hỗ trợ cho Chương trình Phát triển công nghiệp vi mạch của thành phố.

Bên cạnh đó, để khuyến khích các công ty thuê kỹ sư Việt Nam, thuế giá trị gia tăng (VAT) tiêu chuẩn 10% đối với dịch vụ được giảm xuống còn 5% đối với các hoạt động khoa học trong lĩnh vực công nghệ cao, như chất bán dẫn. Các hoạt động đủ điều kiện bao gồm từ nghiên cứu đến tư vấn chuyển giao công nghệ và đào tạo kỹ thuật.

Tuy nhiên, bên cạnh các ưu đãi, các nhà hoạch định chính sách cũng luôn cố gắng đảm bảo rằng các công ty nước ngoài sẽ hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực kỹ thuật nội địa, từ đó giành được phần lợi nhuận lớn hơn từ các sản phẩm cuối cùng mà Việt Nam sản xuất.

Để đạt được mục tiêu này, Bộ Công Thương đã khuyến khích các công ty nước ngoài – đặc biệt là các công ty nhận trợ cấp của chính phủ – thiết lập các chương trình nghiên cứu chung với các tổ chức địa phương. Ví dụ điển hình là thỏa thuận đào tạo thiết kế chip giữa Synopsys, Khu Công nghệ cao TPHCM, Samsung và chương trình phát triển nhà cung cấp nội địa của Bộ Công Thương.

Các quỹ đầu tư mạo hiểm của nhà nước như Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia và Vườn ươm Công nghệ thông tin Việt Nam – Hàn Quốc cũng đang tiếp tục phục vụ cho nỗ lực của Việt Nam nhằm chuyển đổi sang đóng góp giá trị cao hơn cho chuỗi cung ứng chip toàn cầu.

Ngoài ra, Việt Nam cũng nhận thức được một cách chính xác rằng, ngành công nghiệp chip non trẻ của mình khó có khả năng phát triển chip tiên tiến ở quy mô thương mại như Đài Loan (Trung Quốc) hay Hàn Quốc. Do vậy, các doanh nghiệp sẽ tập trung vào những ngóc ngách hỗ trợ các dòng sản phẩm cụ thể như chip quản lý điện năng, chip analog cho Internet, Internet vạn vật và hệ thống dựa trên ứng dụng chip.

Chiến lược này được đánh giá là có nhiều nét tương đồng với một số quốc gia như Pháp, cho phép Việt Nam có thể tìm kiếm những phân khúc thị trường phù hợp để có thể cạnh tranh toàn cầu với nguồn lực và chính sách hỗ trợ công nghiệp khiêm tốn.

Duy trì mối quan hệ hài hòa trong chuỗi cung ứng bán dẫn

Báo Global Times của Trung Quốc nhận định, ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam, được hỗ trợ bởi nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ các tập đoàn công nghiệp khổng lồ của phương Tây, đã có mức tăng trưởng đáng kể trong những năm gần đây, và trở thành nhà xuất khẩu chip lớn thứ ba sang Mỹ ở châu Á.

Tuy nhiên, dù phát triển ổn định trong những năm gần đây, ngành bán dẫn Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn FDI và vai trò trong chuỗi cung ứng chủ yếu mới chỉ giới hạn ở việc lắp ráp và thử nghiệm. Do vậy, Việt Nam vẫn cần hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng khu vực để đón nhận thêm sự hỗ trợ cho ngành bán dẫn của mình.

Cũng theo Global Times, việc Việt Nam tăng cường quan hệ với Mỹ, khuyến khích các công ty công nghệ cao phương Tây đầu tư hơn nữa là điều hiển nhiên. Nhưng song song với đó, chuỗi công nghiệp giữa Trung Quốc và Việt Nam sẽ không suy yếu mà còn được tăng cường hơn nữa, bởi Trung Quốc vẫn là thị trường chip lớn nhất thế giới và không có công ty nào sẵn sàng tách rời hoàn toàn khỏi thị trường này. Một sự phát triển bền vững của ngành bán dẫn Việt Nam, trong mối quan hệ hài hòa với cả phương Tây và Trung Quốc do vậy, sẽ là tài sản quý giá đối với chuỗi công nghiệp châu Á.

Quan điểm trên cũng nhận được sự đồng tình của Jayant Menon, thành viên cấp cao của Viện ISEAS-Yusof Ishak có trụ sở tại Singapore. Theo ông Menon, “Trong khi căng thẳng Mỹ – Trung đẩy nhanh tốc độ đa dạng hóa chuỗi cung ứng, các kết nối với Trung Quốc sẽ vẫn còn nguyên vẹn”. Ông đồng thời cũng cho biết thêm rằng “trong tương lai gần”, các khoản đầu tư của Mỹ vào lĩnh vực bán dẫn Việt Nam sẽ ít ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng, cũng như quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Về tổng thể, Việt Nam vẫn sẽ còn một chặng đường dài phải đi trước khi trở thành một nền kinh tế sản xuất chip tiên tiến. Tuy nhiên, tờ The Diplomat đánh giá, tính đến thời điểm hiện tại, các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam vẫn đang tận dụng một cách thông minh sự độc lập về địa chính trị và nguồn vốn FDI để xây dựng nền tảng cho một cường quốc công nghệ.

Nguồn：Kinh Te Sai Gon Online| Liên kết
Tham khảo thêm các dịch vụ SIA｜Liên kết